بررسی عدم صرفه‌جویی در مصرف گاز و قطعی برق و تقصیرهایی که متوجه ما و مسئولان است؛
یک سوزن به خودمان؛ خاموشی نتیجه مصرف بی رویه
تولید و ارتقای فرهنگ صرفه‌جویی در جامعه یک ضرورت انکار ناشدنی است و همکاری تمام بخش‌های مختلف جامعه اعم از دولتی، خصوصی، سازمان‌های مردمی و خود مردم در این امر لازم است. عدم وجود چنین فرهنگی می‌تواند به معنای کاهش چشمگیر و اتلاف بسیاری از منابع و مواهب طبیعی و از بین رفتن سرمایه‌های ملی شود.
در حوزه منابع آبی هم به‌رغم تمامی محدودیت‌ها در جمع پرمصرف‌ترین‌ها قرار گرفته‌ایم و میزان سرانه مصرف آب برای کل مصارف ۲۲۴ لیتر به ازای هر نفر در روز و برای مصارف خانگی ۱۸۰ لیتر به ازای هر نفر در روز عنوان می‌شود و این رقم‌های به‌ظاهر ساده نشان می‌دهد در میزان مصرف، سهل‌انگاریم و جانمان برای بریزوبپاش در می‌رود اما بهانه نگارش این مطلب اسراف در بخش گاز است، این رشته سر دراز دارد، چون برخی گزارش‌ها نشان از قطعی برق گسترده در تهران دارد و البته دایره این خاموشی‌ها به پایتخت محدود نمانده و در قم ، خراسان شمالی ، رشت و گرگان هم اعمال شده و توجیه مسئولان از این قرار است که چون مصرف گاز در بخش خانگی و اداری افزایش یافته، مصرف گاز به کاهش تولید برق منجر شده است.
معمای قطعی برق در زمستان/ مازوت، مصرف گاز و قطعی برق
متولیان و سیاست‌گذاران وزارت نیرو همواره هشدار می‌دهند که بهدلیل کاهش دمای هوا و افت فشار گاز، احتمال بروز خاموشی در زمستان وجود دارد. البته این هشدارها همواره در پیک مصرف برق در تابستان مخابره می‌شد، اما سطح گسترده خاموشی‌های امسال به زمستان رسیده و برخی مصرف بیش از انتظار گاز و محدودیت سوخت نیروگاه‌ها را عامل اصلی بروز قطعی‌های برق معرفی می‌کنند. سال قبل که به‌صورت محدودتری این خاموشی‌ها رخ می‌داد، وزارت نیرو به‌صورت رسمی، مصرف بی‌سابقه گاز در بخش خانگی و مشکل تأمین سوخت نیروگاه‌ها را دلیل خاموشی‌های اضطراری در برخی مناطق ذکر می‌کرد و امسال هم رشد مصرف گاز و ناتوانی نیروگاه‌های گازسوز برای تأمین برق را از جمله دلایل این مسئله عنوان می‌کنند.«صدیقه ببران» مدیر روابط عمومی وزارت نیرو گفته که قطع برق تهران معمول است و زمانی که پیک مصرف برق زیاد شود، برق تهران قطع می‌شود.
اگرچه، هشدار قطع یا افت فشار گاز در زمستان یک روال معمول برای کشور پرمصرفمان به‌شمار می‌رود، اما امسال وضعیت متفاوتی نسبت به سال‌های گذشته اتفاق افتاده و دستکم مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل بوده و ساعت کار ادارات کاهش یافته و این سؤال‌برانگیز است که چرا، باز هم باید مشکل تأمین برق وجود داشته باشد؟ بااین‌حال، عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور تأکید کرده «اگر رعایت نکنیم، احتمال افزایش خاموشی‌ها زیاد است». او گفته، سه مسئله آلودگی هوا، قطع برق و کمبود سوخت نیز در روزهای اخیر بر مشکلات دیگر و شرایط خاص کشور افزوده است.
موضوع قطع برق طی یک هفته گذشته با خاموشی در معابر عمومی، خیابان‌ها و جاده‌ها در مناطقی از تهران و دیگر استان‌ها، آن‌هم بدون اطلاع‌رسانی قبلی آغاز شده که واکنش بسیاری را در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشته است و پس از آن، «مصطفی رجبی مشهدی» سخنگوی صنعت برق، هشتم دی‌ماه، در توضیح این اتفاق به افزایش مصرف انرژی برق و گاز در بخش خانگی اشاره داشته است که فشار مضاعفی به صنعت برق وارد کرده و اعمال خاموشی خیابان‌ها و معابر برای جلوگیری از قطع برق خانگی انجام شده است.
سخنگوی صنعت برق این را هم گفته است که با اجرای محدودیت شبانه تردد به دلیل شرایط کرونایی «روشن بودن تابلوهای بانک‌ها یا بیلبوردهای تبلیغاتی غیرضروری است و نتیجه‌ای جز هدر رفتن سرمایه ملی ندارد» و به همین دلیل شرکت برق خود اقدام به قطع برق خیابان‌ها و جاده‌ها کرده است تا ۵۰۰ مگاوات در مصرف برق صرفه‌جویی کند. رجبی مشهدی به قطع گاز نیروگاه‌ها نیز اشاره کرده و این‌که هر ۱۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف برق، ۷۰ میلیون مترمکعب صرفه‌جویی در مصرف گاز را به همراه دارد.
سخنان این مقام صنعت برق از آن‌رو درخور تأمل است که به دنبال بحران آلودگی‌هوا، سازمان حفاظت محیط‌زیست و استانداری تهران تأیید کرده‌اند که در پی عدم تأمین گاز مورد نیاز، تعدادی از نیروگاه‌ها از سوخت مازوت استفاده می‌کنند.
«محمدحسن متولی‌زاده» مدیرعامل شرکت توانیر، نیز با تأیید مصرف روزانه ۷۰ تا ۸۰ میلیون مترمکعب سوخت مایع در نیروگاه‌ها، که همان مازوت و گازوئیل است، اذعان کرده با توجه به شرایط کرونایی، آلودگی هوا و محدودیت‌های تنفسی و به‌منظور تأمین برق پایدار، مشترکان باید مصرف برق و گاز را در کشور کاهش دهند.
با تشدید آلودگی در تهران و برخی شهرهای بزرگ، «بیژن زنگنه» وزیر نفت هم تأکید کرده، مایل نیستیم مازوت مصرف شود، اما چاره‌ای نداریم. زنگنه با اشاره به افزایش مصرف گاز خانگی به دلیل باز بودن پنجره‌ها گفته: مردم با این تصور که با باز کردن پنجره کرونا خارج می‌شود، گاز بیشتری مصرف می‌کنند. درحالی‌که باید دما را پایین بیاورند و از اتلاف انرژی خودداری کنند.
به گفته وزیر نفت، بنا بر اعلام استانداری تهران مصرف برق ۱۵ درصد افزایش یافته که 2 درصد آن به‌واسطه اضافه شدن مشترک‌های جدید بوده و اضافه کرده: ما باید بیش از این‌ها مردم را درباره صرفه‌جویی توجیه کنیم. وزیر نیرو هم از مردم درخواست کرده درصد کمی در بخش خانگی اصلاح مصرف داشته باشند، تا دچار خاموشی نشویم.
مسئولان از سال قبل، خواستار آن بوده‌اند که مشترکان با به‌کارگیری راهکارهای ساده، مصرف انرژی را کاهش دهند و با توجه به افزایش مصرف انرژی کشور بهدلیل کاهش دمای هوا و به‌منظور جلوگیری از افت فشار گاز، از آنجا که بخش قابل توجهی از گاز مصرفی کشور صرف تولید در نیروگاه‌های برق می‌شود، ضروری است مشترکان شرکت توزیع نیروی برق تهران با رعایت اصول بهره‌وری انرژی و جلوگیری از مصارف مازاد، در بخش تأمین انرژی یاری رسانند.
ارتباط مصارف خانگی در فصل سرما با سهم گاز نیروگاه‌ها
پس از هشدارهای متعدد مدیران توانیر درباره احتمال بروز مشکل برای تأمین برق کشور در صورت ادامه روند رشد مصرف گاز در بخش خانگی، احتمال بروز خاموشی‌های گسترده‌تر در روزهای پیش رو، دور از ذهن نیست و می‌توان در تحلیل این مسئله به سخنان «غلامعلی رخشانی مهر» معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر استناد کرد که سال قبل مطرح کرده بود، هر چقدر مصارف خانگی گاز در فصل سرما بیشتر می‌شود، سهم گاز نیروگاه‌ها کاهش پیدا می‌کند که این مسئله بی‌تبعات نیست؛ ما مجبوریم به سمت سوخت مایع برویم؛ این سوخت مایع وقتی در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود، مخصوصا در کلان‌شهرها، ایجاد آلایندگی در هوا می‌کند. همچنین محدودیت دیگری که وجود دارد این است که خود سوخت‌های مایع به‌صورت نامحدود در اختیار نیروگاه‌ها قرار نمی‌گیرند؛ پس در روزهای سرد سال ممکن است به سمت خاموشی‌های احتمالی مخصوصا در مناطق سردسیر برویم.حالا هم عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست توضیح داده است که با سرد شدن هوا مصرف گاز در میان خانواده‌ها افزایش یافته و این مسئله موجب شده تا گاز موردنیاز صنایع و نیروگاه‌ها به‌عنوان سوخت کم شود. از سوی دیگر صنایع و نیروگاه‌ها هم که نمی‌توانند بدون سوخت بمانند چون باید برق مورد نیاز کشور تولید شود بنابراین ناچارند که از مازوت به‌عنوان سوخت استفاده کنند.
معاون رئیس‌جمهوری با تأکید بر این‌که سازمان محیط‌زیست موافق سوخت مازوت نیست، گفته: برخی نیروگاه‌ها مشکل سوخت دارند بنابراین مجبورند برای تولید برق از مازوت استفاده کنند در غیر این‌صورت مجبوریم قطعی برق را تحمل کنیم. البته مصرف مازوت استثنا نیز دارد به‌طوری‌که ستاد ملی کرونا تصویب کرده که مازوت در کلان‌شهرهایی مانند تهران، کرج و اصفهان استفاده نشود اما شهرهای دیگر مجبورند که مازوت بسوزانند چون به علت مصرف بالای گاز، گاز کم داریم.موافق این نیستیم که همیشه و همه‌جا، توپ را در زمین مردم بیندازیم و آنان را مقصر جلوه دهیم، در این اسراف‌ها و بریز و بپاش‌ها مسئولان هم تقصیر دارند و بایستی اول از خود آغاز کنند. ما هم در این گزارش بنا نداریم یک‌طرف را متهم و طرف دیگر را تبرئه کنیم، حالا که مسئولان و عملکردشان را مورد نقد قرار دادیم، به سراغ نحوه مصرف مردم می‌رویم. مردمی که هنوز زمستان از راه نرسیده بود، رکوردی دیگر را در این حوزه به ثبت رساندند! 16 آذرماه، مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز از افزایش مصرف گاز خانگی به رقم ۵۳۰ میلیون مترمکعب در روز خبر داد و از مردم خواست با توجه به کاهش بیشتر دما در روزهای آینده مصرف گاز را مدیریت کنند تا با افت فشار مواجه نشوند.
۶۱۶ میلیون مترمکعب مصرف گاز خانگی در روز، رکوردی بود که سال گذشته از خود به‌جای گذاشتیم و افزایش مصرف گاز مسبب کاهش تحویل گاز نیروگاهی و قطع برق در برخی مناطق بود. سوم بهمن‌ماه سال قبل، سعید توکلی، مدیرعامل شرکت انتقال گاز ایران با اشاره به ثبت رکورد جدید و بی‌سابقه انتقال گاز در هفته اخیر، گفته بود: در روزهای گذشته، 792 میلیون مترمکعب گاز در یک روز منتقل شده که برای ثبت این رکورد، 15 ایستگاه تقویت فشار بالاتر از ظرفیت اسمی فعالیت داشته‌اند.
استان‌های شمالی رکورددار مصرف گاز طبیعی در کشور
امسال هم وضعیت چنگی به دل نمی‌زند و در نخستین روز زمستان، میزان مصرف گاز، ۵۵ میلیون مترمکعب در مقایسه با دوره مشابه پارسال افزایش یافته و به ۷۴۰ میلیون مترمکعب رسیده، درحالی‌که مصرف گاز طبیعی در نخستین روز زمستان پارسال ۶۸۵ میلیون مترمکعب بوده است. به گفته «محمدرضا جولایی» مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران، سهم بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده از این مقدار، ۵۶۵ میلیون مترمکعب بود که نسبت به مدت مشابه پارسال ۱۱ درصد افزایش یافته است.استان‌های شمالی رکورددار مصرف گاز طبیعی در کشورند از گلستان، مازندران و گیلان، خراسان شمالی ، آذربایجان غربی و تهران، این را جولایی گفته و تأکید کرده، مصرف صنایع عمده هم ۱۲۰ میلیون مترمکعب و نیروگاه‌ها ۵۵ میلیون مترمکعب بوده که گازرسانی به نیروگاه‌های کشور نسبت به زمان مشابه پارسال ۲۴ درصد کاهش یافته و دلیل آن افزایش مصرف مشترکان بخش خانگی است. همچنین در نخستین روز زمستان امسال، مقدار گاز تزریق‌شده به شبکه خطوط سراسری ۸۱۰ میلیون مترمکعب بود که این مقدار نسبت به دوره مشابه پارسال افزایش 8/10 درصدی را نشان می‌دهد.
می‌توان ۳۰ درصد در مصرف خانگی صرفه‌جویی کرد
به هر ترتیب، مصرف داخلی گاز در شرایطی سالانه افزایش می‌یابد که صادرات گاز طبیعی از چنین رشدی برخوردار نیست و نکته درخور توجه اینجاست که مصرف انرژی در کشور ما سه برابر میزان متوسط مصرف در جهان و پنج برابر مصرف در کشورهای پیشرفته برآورد شده و مطابق اظهارات «محمد عسگری» سخنگوی شرکت ملی گاز ایران ما در بحث مصرف خانگی و تجاری که بیشترین میزان را به خود اختصاص می‌دهد، در مجموع معادل ۴۷۰ میلیون بشکه نفت مصرف می‌کنیم و به‌راحتی می‌توان ۳۰ درصد در مصرف خانگی صرفه‌جویی کرد که عدد بزرگی است، بنابراین دستکم کاهش ۳۰۰ میلیون مترمکعبی گاز در این بخش قابل تحقق است.«انوشیروان محسنی بندپی» استاندار تهران هم در حاشیه جلسه سوخت‌رسانی زمستانی از شکسته شدن رکورد مصرف گاز طی ۲۰ سال اخیر خبر داده و گفته است، طی ۴۰ روز اخیر مصرف بخش خانگی گاز در استان تهران ۱۵ درصد افزایش داشته است.
استاندار تهران، مصرف روزانه گاز در بخش خانگی را تا 11 دی‌ماه ۱۱۲ میلیون مترمکعب تخمین زده و به ثبت بیشترین میزان مصرف گاز برای روز ۸ دی‌ماه و با میزان ۱۲۲ میلیون مترمکعب اشاره و از مردم درخواست کرده که نسبت به کاهش مصرف گاز اقدام کرده و وسایل گرمایشی خود را بین ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتی‌گراد تنظیم کنند.
محسنی بندپی گوشزد کرده است که کاهش مصرف گاز ضمن کمک به کاهش آلودگی هوا به جهت تأمین گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها، زمینه برای تأمین گاز در روزهای سرد را فراهم می‌کند و در این‌باره، مشارکت شهروندان و دستگاه‌های اداری و اجرایی در راستای ساماندهی استفاده از وسایل گرمایشی اثرگذار است.
راهکارهایی برای صرفه‌جویی در مصرف گاز
کارشناسان می‌گویند، راهکارهای بسیاری برای صرفه‌جویی در مصرف گاز وجود دارد، از دوجداره و عایق کردن در و پنجره‌ها گرفته تا نصب پرده‌های ضخیم و قطور و... که برخی از آن‌ها نیازمند تغییرات ساختاری و اساسی در ساختمان و فضای زندگی است، به اعتقاد این کارشناسان، وقتی درباره این راهکارها مطالبی را می‌شنویم، این تغییرات برایمان مشکل و گاه ناممکن به نظر می‌رسد اما برای کمک به کاهش مصرف راه‌های فوری و ساده‌تری هم هست که در ادامه مطلب به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود؛ راه‌هایی که مبلغ قبض گاز را هم کاهش می‌دهد.دودکش‌ها را بررسی کنید: وجود هرگونه ترک در دودکش می‌تواند مقدار زیادی از انرژی گرمایشی را هدر دهد. پس دودکش‌هایتان را سالی یک‌بار بررسی کنید و اگر دیدید که شکسته یا ترک خورده است، به دنبال تعویض آن باشید.
کمی بیشتر لباس بپوشید: بهتر است صرفه‌جویی را از ساده‌ترین راه‌ها شروع کنید. با کم کردن دمای خانه و پوشیدن لباس گرم می‌توانید در مصرف گاز، صرفه‌جویی قابل‌توجهی کنید یعنی با کم کردن فقط یک درجه از دمای خانه، می‌توانید هزینه‌هایی را که صرف گرمایش منزل می‌شود تا ۵ درصد کاهش دهید.
روی پنجره‌ها نایلون بکشید: یک پنجره با شیشه تک جداره تقریبا ١٠ برابر یک دیوار عایق‌کاری شده هم‌اندازه خود تلفات حرارتی دارد. یک راه ساده این است که در پاییز و زمستان که هوا سرد است روی پنجره‌ها نایلون کشید و دورتادور آن را با چسب نواری پهن چسباند. با این کار در درجه اول آسایش بیشتری برای ساکنان ایجاد می‌شود و در کنار آن در مصرف گاز نیز صرفه‌جویی می‌شود.
پرده‌های چین‌دار نصب کنید: نصب پرده‌های چین‌دار که پنجره را کاملا بپوشاند، جلوی اتلاف حرارت را به مقدار زیادی می‌گیرد. این پرده‌ها در فصل تابستان نیز جلوی تابش خورشید را می‌گیرد و به خنک نگه‌داشتن داخل ساختمان کمک شایانی می‌کند به‌ویژه اگر آستر براق داشته باشد. به‌اندازه بودن و نصب صحیح پرده بسیار مهم است. پرده باید طوری باشد که پشت آن، امکان حرکت آزادانه هوا وجود نداشته باشد. برای این کار می‌توان فاصله ریل پرده تا دیوار را با چیزی مانند تخته پر کرد یا گیره‌ها را طوری به پرده زد که خود پرده این فاصله را پر کند.
در اتاق‌های بدون استفاده را ببندید: یکی از راه‌های صرفه‌جویی گاز در فصل زمستان، بستن کامل درهای منزل و حتی اتاق‌هاست. اگر اتاق سردی دارید که داخل آن بخاری یا هیچ وسیله گرمازایی روشن نیست، باید در طول زمستان در آن را ببندید تا از ورود سرما به داخل اتاق نشیمن جلوگیری شود.
بخاری مناسب انتخاب کنید: در زمستان هوای اتاق را آن‌قدر گرم نکنید که مجبور شوید پنجره‌ها را باز کنید. همچنین تختتان را از پنجره دور نگه دارید تا زیادی سردتان نشود و مجبور به زیاد کردن رادیاتورها نشوید. از قرار دادن بخاری بزرگ در اتاق کوچک یا بخاری کوچک در اتاق بزرگ هم پرهیز کنید که این کار هم انرژی زیادی را هدر می‌دهد.
لوله رادیاتورها را عایق‌بندی کنید: اگر از سیستم رادیاتور مرکزی استفاده می‌کنید برای جلوگیری از هدر رفتن انرژی گرمایشی، لوله‌های آب گرم و رادیاتور مرکزی را عایق‌بندی کنید و هرچند وقت یک‌بار به شوفاژخانه سر بزنید تا از نبود هرگونه ترکیدگی یا شکاف در لوله‌ها مطمئن شوید.
کانال‌های کولر را بپوشانید: خروجی کانال‌های کولر را از داخل خانه با پوشش ضخیم بپوشانید.
صرفه‌جویی از اصطلاحات بسیار معمول و پرکاربرد در جامعه است و مردم از دیرباز با این اصطلاح آشنایی دارند. صرفه‌جویی به معنای استفاده نکردن نیست، بلکه این اصطلاح دلالت بر درست و برجا استفاده کردن از منابع و امکانات موجود دارد. در این میان، فرهنگ صرفه‌جویی متضمن باورها، ارزش‌ها، هنجارها و رفتارهایی است که عمل صرفه‌جویی را در جامعه نهادینه می‌سازد.
به عبارتی فرهنگ صرفه‌جویی درصدد آن است که به افراد جامعه بیاموزد منابع و امکانات موجود با محدودیت مواجه هستند و باید همواره به شیوه صحیح از آن‌ها استفاده کنیم؛ به‌علاوه، هزینه تهیه و فراهم آوردن آن‌ها بسیار گزاف است و با استفاده بهینه و صحیح می‌توانیم از اسراف و دور ریختن بسیاری از مواهب و منابعی که در اختیار داریم جلوگیری کنیم و از این راه هم به توسعه کشور کمک کنیم و هم به فکر آیندگان و تأمین امکانات برای آن‌ها باشیم.
لزوم صرفه‌جویی و الگوی صحیح مصرف
متأسفانه از گذشته‌ها تاکنون مشاهده کرده‌ایم که صرفه‌جویی و الگوی صحیح مصرف در فرهنگ ایرانی نهادینه نبوده است و افراد بسیاری در جامعه ما عمل صرفه‌جویانه را در مصرف منابع و امکانات نادیده می‌گیرند و در انجام آن سهل‌انگاری می‌کنند. منابع و مواهبی همانند آب، انرژی، سوخت، خوراکی‌ها، نان و... از اقلامی بوده است که اسراف و عدم استفاده صحیح از آن‌ها همواره در جامعه معمول بوده است.فرهنگ قناعت و صرفه‌جویی در پیشرفت اقتصاد یک مملکت تأثیر بسزایی بر جا می‌گذارد.
در کشور ما، دولت برای تولید انرژی و سوخت، تأمین و تصفیه منابع آب، تهیه و تولید منابع و اقلام غذایی و... هزینه‌های سنگینی را می‌پردازد که اگر این منابع و امکانات به شیوه صحیحی مورداستفاده قرار نگیرد، به معنای اتلاف منابع و سرمایه‌های بسیار است و اگر در استفاده از آن‌ها رعایت اعتدال را نکنیم برای زندگی بهتر آیندگان نیز ایجاد خطر می‌کنیم، برای نهادینه کردن فرهنگ صرفه‌جویی در جامعه، دولت نقش و وظیفه عمده‌ای برعهده دارد. اولین مرحله در این امر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در جهت پیشبرد این مسئله است. سیاست‌هایی که با در نظر گرفتن تاریخ، فرهنگ و آداب‌ورسوم جامعه ایرانی، بتواند به‌عنوان خط‌مشی برای حرکت در جهت نهادینه ساختن فرهنگ قناعت و صرفه‌جویی به کار گرفته شود. دومین مرحله به اجرای خط‌مشی‌ها و برنامه‌ها اشاره دارد. مهم‌ترین ابزار اجرای آن‌ها نیز آموزش‌های همگانی است. برای فرهنگ‌سازی و ارزش‌آفرینی در همه جوامع، آموزش از اهمیت زیادی برخوردار است.با آموزش، مردم به‌مرور به درونی ساختن و به تعبیری ملکه ذهن کردن ارزش‌ها، باورها و هنجارهای مرتبط با فرهنگ صرفه‌جویی و قناعت روی می‌آورند و در این صورت کم‌کم فرهنگ صرفه‌جویی در جامعه ترویج پیدا می‌کند. رسانه‌های همگانی و نیز نهادهایی همانند آموزش‌وپرورش، مهم‌ترین وسیله برای آموزش دادن به مردم برای ارتقای فرهنگ صرفه‌جویی و قناعت هستند. در دوره کنونی که اینترنت و رسانه‌های مجازی رشد چشم‌گیری در جامعه داشته‌اند، می‌توان به کمک آن‌ها نیز به ترویج ارزش‌ها و آموزه‌های فرهنگ صرفه‌جویی مبادرت کرد. ازآنجاکه در فرهنگ اسلامی ما، جایگاه قناعت و صرفه‌جویی دارای ارزش و اهمیت بسیاری است، می‌توان با کمک از آموزه‌های این فرهنگ به رشد بینش و درک مردم از فواید عمل صرفه‌جویی کمک شایانی کرد.
گذشته از فعالیت‌های دولت در ترویج و ارتقای فرهنگ صرفه‌جویی، نقش و جایگاه خانواده‌ها نیز در این مسئله بسیار پررنگ است. خانواده به‌عنوان اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی‌کننده انسان، می‌تواند در درونی ساختن باورها و هنجارهای صرفه‌جویی نقش مؤثری ایفا کند. زیرا کودکان اگر از همان سنین کودکی فرهنگ صرفه‌جویی را بیاموزند تا آخر عمر می‌توانند این فرهنگ را حفظ و عملی کنند. آموزش و ترویج هنجارهای درست مصرف کردن نیز در این امر دارای اهمیت بسیار است.
سومین مرحله در فرآیند نهادینه ساختن فرهنگ صرفه‌جویی، حفظ و تداوم این فرهنگ در بلندمدت است. زیرا ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی به‌مرورزمان دچار تغییر و تحولات زیادی می‌شوند که در این‌جا لازم است سازوکارهای تداوم این فرهنگ نیز پیش‌بینی و اجرا شود.
در این‌جا باز هم رسانه‌های همگانی و مجازی، آموز‌های رسمی و نیز خانواده‌ها می‌توانند در پیشبرد و تداوم فرهنگ صرفه‌جویی نقش مؤثری داشته باشند. یکی از این سازوکارها نیز بحث نظارت بر این فرهنگ است. ازجمله این نظارت‌ها می‌توان به اعمال برخی مقررات و قوانین در راستای پایبندی مردم به عمل صرفه‌جویی اشاره کرد. برای مثال می‌توان به اعمال جریمه در صورت تجاوز از حداکثر میزان مجاز استفاده از منابع آب، سوخت، برق، گاز و... که مصرف خانگی دارند، اشاره کرد. نهادینه کردن فرهنگ صرفه‌جویی تنها به این موارد خلاصه نمی‌شود، بلکه به خیلی از امور و نهادهای دخیل در این مسئله نیز ارتباط دارد. برای مثال در ساختمان‌سازی باید به رعایت نکاتی که سبب صرفه‌جویی در مصرف انرژی، آب، گاز و... می‌شود، پرداخت. استفاده از شیشه‌های دوجداره نمونه‌ای از این موارد است که هرچند هزینه بالایی دارد، ولی می‌تواند در مصرف گاز و انرژی صرفه‌جویی بسیاری به عمل آورد.
بنابراین تولید و ارتقای فرهنگ صرفه‌جویی در جامعه یک ضرورت انکار ناشدنی است و همکاری تمام بخش‌های مختلف جامعه اعم از دولتی، خصوصی، سازمان‌های مردمی و خود مردم در این امر لازم است. عدم وجود چنین فرهنگی می‌تواند به معنای کاهش چشمگیر و اتلاف بسیاری از منابع و مواهب طبیعی و از بین رفتن سرمایه‌های ملی شود. وضعیت کنونی، زنگ خطری است برای کل جامعه که برای حیات و ادامه بقای خود نیاز مبرم به حفظ و پایداری منابع دارد.
اخبار مرتبط
تازه های اخبار
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}